Een nieuw samengesteld gezin: een kader voor grote inzet en hoogoplopend conflict.

Conflicten binnen een nieuw samengesteld gezin:

​1. Conflict ouder-kind
​Soms stelt een ouder mij de vraag of ik ervoor kan zorgen dat het kind zich beter gedraagt. Deze vraag neem ik echter niet aan als hulpvraag. Ik heb namelijk ook de inzet van de ouder nodig om de situatie te verbeteren. Een kind dat zich "misdraagt" is vaak ook een weerbaar kind. Het ongewenste gedrag van het kind kan ook ontstaan doordat het de situatie thuis als onprettig ervaart. Ik kan het kind hierin een stem geven en de ouder in de positie zetten om deze stem te ontvangen.
​
2. Conflict tussen de nieuwe partner en het kind.van de andere ouder.
In een nieuw samengesteld gezin leef je samen met een kind of volwassene met wie je geen bloedverwantschap hebt. Dat betekent dat er minder "vanzelfsprekende" verbondenheid is, die dan ook als zodanig mag bestaan. Je voelt simpelweg meer voor je eigen kind dan van het kind van "een ander". Je kunt deze situatie vergelijken met een vriendinnetje of vriendje dat bij je komt spelen: daar heb je ook een ander gevoel bij. In een dergelijk geval verminder ik de spanning door dit verschil te benoemen.
​
3. Conflict tussen het partnerpaar.
De moeilijkste positie binnen een nieuw samengesteld gezin, is die van de "moeder" die zelf geen kinderen heeft.  De samenleving legt deze "moeder" de druk op dat zij voor de kinderen van haar partner dient te zorgen (om deze reden is de positie van de "vader" zonder eigen kinderen iets minder complex).
Als alle partijen accepteren dat de "moeder" de hoofdverzorger is van de kinderen van haar partner, is dat natuurlijk prima.  Wanneer kinderen deze zorg niet accepteren, is dat vaak een teken dat hun vader te weinig voor hen beschikbaar is. Deze vader dient dan zijn vaderrol sterker neer te gaan zetten.
Een veel gemaakte opmerking is, is dat deze moeder "jaloers" is op de kinderen van haar partner. Hiermee wordt echter de druk in de persoon gelegd waardoor de uiting van weerstand toe zal nemen. Het probleem zich hem noch in het kind, noch in de nieuwe partner, maar in de complexiteit van het systeem. Ga naar het alledaagse om dit probleem te begrijpen: bijvoorbeeld de film van de Sound of Music waarin "alles" helemaal goed komt. Dit is vaak niet de realiteit waardoor de "moeder" zich nog meer verantwoordelijk voelt voor de problemen thuis, waarin het simpelweg niet goed voelt..
In zo'n geval nodig ik de nieuwe partner en de partner samen uit. Het is dan nodig om het gesprek aan te gaan over ouderschap en niet-ouderschap en te investeren in het partnerschap.

4. Conflicten tussen de kinderen onderling.
Van bloedverwanten verdraag je simpelweg meer. Bloedverwanten verdragen meer heftigheid van elkaar omdat deze band niet verbroken kan worden. In dit geval is het belangrijk dat kinderen leren om dit verschil te begrijpen en hun eigenheid op de kaart leren zetten door te onderhandelen.

5. Conflicten tussen de ouder en de uitwonende ouder.
​Vaak spelen de emoties rondom de scheidingsmelding hierin nog een rol. Door deze te benoemen kunnen ze makkelijker worden losgelaten. Verlies- en rouwverwerking kan hierbij helpen.
​
6. Conflicten tussen nieuwe partner en de uitwonende ouder.
Het komt voor dat de nieuwe partner de partner verwijt dat hij/zij de ex-partner onvoldoende begrenst. Deze nieuwe partner kijkt dan met een frisse blik en zit de blinde vlekken van het kerngezin. In dat geval ga ik deze benoemen en investeren in de versteviging van de partnerrelatie.

Tips voor nieuw samengestelde gezinnen:
1. Betrek samen een nieuw huis met een nieuwe inrichting (als dat financieel haalbaar is).

2. Zoek naar een samenlevingsvorm waarin iedereen tot zijn/haar recht komt. Geef de nieuwe partner bijvoorbeeld een eigen ruimte in huis, waar hij/zij zich ongestoord kan terugtrekken als de kinderen van de partner komen ( en ja, dit kan soms gaan boven de eigen slaapkamer voor alle kinderen !).

3. Het gebeurt niet zo vaak dat kinderen aangeven dat ze de nieuwe partner niet leuk vinden. Maar, wanneer er kinderen zijn die wel moeilijk doen, interpreteer dit dan als positief, omdat de kinderen voor zichzelf opkomen. Wanneer de kinderen je nieuwe partner niet mogen, is dat geen probleem zolang je niet met je nieuwe partner onder een dak woont. Geef de kinderen inspraak bij het wel of niet samenwonen, maar het nemen van een besluit hierop is de verantwoordelijkheid van een volwassene. Willen de kinderen niet, dan zul je moeten accepteren dat je samenwoont met mensen die elkaar niet uit kunnen staan, of dat je kinderen naar de andere ouder vertrekken. De levendigheid van een nieuw samengesteld gezin is niet voor iedereen geschikt.

4. Ga uit van je eigen kracht. Accepteer dat je voor je eigen kind/ouder meer voelt en reflecteer je niet op de buitenwereld.

5. Investeer in je partnerrelatie en ondersteun de nieuwe partner.  In een nieuw samengesteld gezin gaat partnerschap (meestal) voor ouderschap. Dit partnerschap is immers nodig om kinderen veiligheid te kunnen bieden. Kernvraag hierbij is: kan de ouder onder ogen zien dat hij/zij de niet-ouder pijn doet (effect van buitensluiting) en zo de partnerrelatie versterken ?

6. Gebruik niet de term bonusouder, liefouder of stiefouder voor een nieuwe partner. Een nieuwe partner is immers geen ouder (soms wel opvoeder). Een kind mag een nieuwe partner best "papa" of "mama" noemen, zolang daar over na is gedacht, het uit het kind zelf komt en het duidelijk is wie het kind bedoelt. Vraag bijvoorbeeld welke papa of mama het kind bedoelt. Zo leer je het kind trots zijn op het nieuw samengestelde gezin en is er ruimte om dit naar buiten toe te tonen.

7. Maak je eigen regels die je afstemt met alle betrokkenen. Deze regels mogen afwijken van de regels bij de uitwonende ouder.

8. Wanneer kinderen aangeven dat zij last hebben omdat een nieuwe partner of ander familielid verschil maakt tussen bloedverwantschap en "nieuwe" verwantschap, leg de kinderen dan uit dat dit verschil gemaakt mag worden. Andersom geldt ook: maak een verschil tussen de omgang met je bloedverwanten en nieuwe verwanten.

9. Als kinderen niet meer naar de andere, biologische ouder willen, komt dat vaak omdat ze ergens kwaad over zijn en dit niet uitspreken. Laat het kind aangeven wat hem/haar dwars zit, zonder te beschuldigen.

10, Zorg voor qualitytime met je eigen kinderen: onderneem met je eigen kinderen ook activiteiten zonder je nieuwe partner.

Een veel gehoord misverstand is dat gezamenlijk ouderschap in tact moet blijven na een scheiding. Wanneer dat mogelijk is, is dat prima. Echter, veel ouders slaken een zucht van verlichting wanneer zij horen dat solo-ouderschap de beste optie is bij een complexe scheiding met veel strijd.

Wanneer ex-partners met elkaar aan het strijden zijn, is hun blik op de ander gericht en niet meer op het kind of de kinderen. Door als het ware een muur tussen de ex-partners te bouwen, komt het kind terug in beeld. Dan kan er gewerkt worden aan de ouder-kindrelatie en kan elke ouder voor zichzelf nagaan hoe hij/zij het zijn/haar ouderschap inhoud kan geven. Door te werken aan de ouder-kindrelatie, krijgt het kind ook weer de ruimte om de andere ouder in zijn/haar leven toe te laten. Een kind dat de ene ouder niet respecteert, respecteert ook de andere ouder niet.

Verschil in de uitvoering van de zorg- en opvoedtaken is geen probleem voor kinderen. Kinderen kunnen heel goed omgaan met de verschillen tussen hun ouders, maar niet met de conflicten hierover. Ouders: maak ruimte voor de onderlinge verschillen !

Voor de mediator/hulpverlener/coach is het in deze de uitdaging om zich niet mee te laten trekken in de strijd tussen ouders en de strijd niet te laten toenemen. Dit kan door de ouder opnieuw te verbinden met het gedrag van het kind. Daarbij is fysiek contact tussen ouder en kind niet de belangrijkste waarde. Een kind kan ook zorg en steun van een ouder ondervinden zonder dat deze ouder daadwerkelijk fysiek aanwezig is. Solo-ouderschap legt geen beperkingen op aan de contactregeling; co-ouderschap blijft tot de mogelijkheden behoren.