Het is een belangrijke taak van een mediator om te onderzoeken of alle deelnemers aan een mediationtraject in staat zijn om autonoom besluiten te nemen, de effecten hiervan te overzien alsmede wilsbekwaam zijn.
Maar, hoe pak je dat goed aan als mediator ?
Casus
In een van mijn casussen (de afwikkeling van een echtscheidingsverzoek) was er bij één van de toekomstige ex-partners sprake van niet-aangeboren hersenletsel (daterend van vóór het huwelijk). Bij de betreffende familie leefde er een zorg voor financiële benadeling van deze deelnemer bij de afwikkeling van de echtscheiding. De familie was van mening dat deze deelnemer niet zelfstandig besluiten kon nemen, de gevolgen hiervan niet kon overzien én niet voor zichzelf kon opkomen.
De familie zocht contact met mij en uitte deze zorg rechtstreeks aan mij (de betreffende deelnemer had mijn gegevens verstrekt aan de familie). Voor mij als mediator was deze zorg van de familie invoelbaar gezien de beschreven en door mij waargenomen beperkingen. Vanwege de geheimhoudingsplicht kon ik op dat moment hierover niet met de betreffende familie in gesprek gaan (de deelnemers gaven hiervoor geen toestemming).
De betreffende familie vond mediation om voornoemde redenen niet de juiste weg. Zonder deze deelnemer daar vooraf in te kennen, werd er door de familie een verzoek tot beschermingsbewind voor de deelnemer ingediend bij de Kantonrechter. De deelnemer was hierover verontwaardigd. De familie sommeerde mij om de mediation op te schorten tot de uitspraak van de Kantonrechter op het verzoek tot aanstelling van een beschermingsbewindvoerder bekend was. Dat is, in overleg met de deelnemers, ook gebeurd. De Kantonrechter wees het verzoek echter af. Er werd geen beschermingsbewindvoerder aangesteld.
Voor de betreffende deelnemer(s) was en blééf mediation wél de goede wijze om de echtscheiding te regelen.
Afwegingen door de mediator
Voor mij als mediator de afweging:
- Hoe kan autonomie en/of wilsbekwaamheid objectief worden vastgesteld ?
- Is deze deelnemer voldoende autonoom en wilsbekwaam ?
Is de uitspraak van de Kantonrechter en de afwijzing voor de benoeming van een beschermingsbewindvoerder hierbij relevant/ondersteunend en zo ja, op welke wijze ?
- Kan de familie afwikkeling van de echtscheiding middels mediation accepteren/respecteren ?(Ook gezien de druk die er door de betreffende familie tijdens het mediationtraject op beide deelnemers werd gelegd).
- Is het wel/niet verstandig om de betreffende familie bij de mediation te betrekken ? (Dit wilden de deelnemers niet bleek bij navraag).
- Wat betekent het voornoemde voor mij als mediator, mijn verantwoordelijkheid en mijn aansprakelijkheid ?
Aanpak
In het betreffende mediationtraject is er door de deelnemers in goed overleg voor gekozen om een neutrale deskundige te laten aanschuiven aan de mediationtafel. Deze kon ondersteunen en extra uitleg geven.
Daarnaast heb ik mijn zorg rondom de vragen over de twijfel over de (mogelijke/vermeende) wilsonbekwaamheid in het netwerk besproken met beide deelnemers. Vervolgens ben ik met toestemming van beide deelnemers gaan zoeken naar een mogelijkheid om wilsbekwaamheid te laten onderzoeken door een onafhankelijke professional. Ik vond deze bij de zg. VIA-arts, welke ook kan worden ingeschakeld door een notaris bij de opmaak van bijvoorbeeld een levenstestament. Er is een VIA-arts ingeschakeld. De kosten van deze VIA-arts zijn bij gelijke helften voldaan door de beide deelnemers. Deze VIA-arts heeft geconcludeerd dat de betreffende deelnemer wilsbekwaam was en deze conclusie schriftelijk vastgelegd in een onderzoeksrapport.
Tijdens het mediationtraject heb ik telkens gecontroleerd of het tempo de juiste was, de tijdsduur van de bijeenkomsten kort gehouden (ongeveer een half uur tot een uur) en gezorgd voor een prikkelarme ruimte, voldoende herhaling en voldoende (tussen)tijd om dingen te laten bezinken en uit te (laten)zoeken. Waarbij ik ook oog bleef houden voor de belangen van de andere deelnemer en ook daarmee afstemde of het proces naar wens verliep. De andere deelnemer wilde de ruimte bieden om aan te sluiten op de beperking van de toekomstige ex-partner.
Resultaat
En uiteindelijk is er een echtscheidingsconvenant gemaakt dat "recht" deed aan beide deelnemers (zoals het hoort !) De raadpleging van VIA-arts en de uitkomst van dit onderzoek alsmede de wijze waarop ik als mediator tijdens het mediationtraject heb gezorgd voor afstemming en aansluiting is in het echtscheidingsconvenant opgenomen. En natuurlijk ook de gebruikelijke afspraken rondom de afwikkeling van de echtscheiding !
De familie is na ondertekening van het echtscheidingsconvenant de mogelijkheid voor uitleg geboden in een gezamenlijke sessie met de deelnemers. Het was voor de familie een geruststelling om te vernemen op welke wijze er, zowel bij de uitvoering van het mediationtraject als bij de gezamenlijke afspraken, rekening was gehouden met ieders belangen.
Cervix Mediation
Miriam van Heijst-van der Lee
MfN registerfamiliemediator
Pedagoog
Bijzonder Curator Jeugdzaken
Kindbehartiger
KIES-COACH en KIES-mediator
Begeleider Mattenspel
